تکنیک سلامتی

تعریف درد

درد عبارت است از یک فرآیند پیچیده و تجربه حسی ناخوشایند که معمولا به علت تحریک پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) ایجاد می گردد و این تحریک ناشی از عوامل آسیب رسانی است که موجود زنده را وادار می سازد تا از آن عوامل دوری کند.

پدیده درد (Phenomenon of Pain) منجر به تغییراتی در هر دو سیستم عصبی محیطی و مرکزی (Peripheral and central nervous system) می گردد. اطلاعات حسی ابتدا از طریق سیستم عصبی محیطی به طناب نخاعی منتقل می گردند و سپس جهت ادراک و تفسیر نهایی به مراکز بالاتر در سیستم عصبی مرکزی ارسال می شوند.

درد یک تجربه هوشیار یا آگاهانه است که از فعالیت مغز در پاسخ به تحریکات مضر ایجاد می شود و فرآیندهای حسی (Sensory)، عاطفی (Emotional) و شناختی (Cognitive) را درگیر می کند.

همچنین درد می تواند به علت برخی از اختلالات، آسیب ها و بیماری های سیستم عصبی محیطی (اعصاب نخاعی و مغزی) یا مرکزی (مغز و طناب نخاعی) ایجاد گردد. به عنوان مثال فشار ناشی از فتق دیسک بین مهره ای یا تومورها می توانند باعث ایجاد درد گردند. در ارتباط با بیماری ها به عنوان نمونه مالتیپل اسکلروز (ام اس) که یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است در بسیاری از افراد درگیر باعث مشکلات حسی چون درد و سوزن سوزن شدن اندام ها می شود.

درد به خصوص درد مزمن (Chronic pain) علاوه بر یک احساس فیزیکی یک حالت عاطفی است. درد یک تجربه پیچیده است که افکار، خلق و خو و رفتار را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند به انزوا، بی حرکتی و وابستگی دارویی منجر شود. درد مزمن باعث ایجاد مشکلاتی برای خواب و فعالیت های روزمره افراد می گردد که نتیجه نهایی آن کاهش کیفیت زندگی افراد بوده و ممکن است به وابستگی منجر شود.

مسیرهای تعدیلی از بالا به پایین (Top-down modulatory pathways) یا مسیرهای مهاری نزولی درد (Descending pain inhibitory pathway) در زمینه پدیده بیدردی پلاسبو یا دارونما (Phenomenon of placebo analgesia) ثابت شده است که این پدیده تقریبا در یک سوم از جمعیت دیده می شود (بیدردی اپیات درونزاد).

ارتباطات وسیع بین نواحی مختلف قشر مغز (همانند ناحیه سوماتوسنسوری و پره فرونتال)، ساقه مغزی، تشکیلات مشبک، سیستم لیمبیک (همانند هیپوکامپ، سینگولیت و آمیگدال)، تالاموس و طناب نخاعی باعث یکپارچگی سیستم های حسی (Sensory)، عاطفی (Affective)، انگیزشی (Motivational) و فرآیندهای شناختی (Cognitive processes) جهت پردازش درد (Pain processing) می شوند.

سیستم شناختی (Cognitive system) فرد بر اساس ادراک (Perception)، یادگیری های قبلی و حافظه (Memory) به ارزیابی و معنادهی درد می پردازد و تعیین کننده رفتار (Behaviour) و پاسخ فرد است. بنابراین درد و تفسیر درد نقش بسیار مهمی در بروز رفتارها و ارتباطات انسانی بر عهده دارد و این رفتارها (عملکردها) نیز بر تجربه درد اثرگذارند.